Historię przybywania radzieckich jeńców w obozie koncentracyjnym Auschwitz można zrozumieć tylko w kontekście oficjalnej państwowej polityki nazistowskich Niemiec, nakierowanej na najeźdczy, grabieżczy i wyniszczający charakter wojny w latach 1941–1945 przeciwko Związkowi Radzieckiemu.
Właśnie dlatego Kierownictwo polityczne i wojskowe Niemiec postrzegało radzieckich jeńców wojennych jako ludzi rasowo niepełnowartościowych i politycznych wrogów III Rzeszy. Istota przyjętych jeszcze przed wojną i już w jej trakcie rozporządzeń i instrukcji odnośnie traktowania radzieckich jeńców wojennych sprowadzała się do ich masowego wyniszczania i uśmiercania. Na jeńców zasady konwencji międzynarodowych się nie rozprzestrzeniały. W praktyce znaczna część jeńców wojennych (Żydzi, komisarze polityczni, w niektórych przypadkach również dowódcy) zazwyczaj od razu byli wyodrębniani z ogólnej masy jeńców i zabijani na miejscu.
Ogółem w czasie wojny w niemieckich obozach jenieckich i obozach koncentracyjnych (w tym w Auschwitz) uwięziono, według różnych ocen, od 4 mln 559 tys. do 5 mln 700 tys. żołnierzy i oficerów Armii Czerwonej.
W rezultacie nieludzkiego traktowania i katorżniczej pracy ponad 60 % z nich zginęło.
Plan napaści Niemiec na ZSRR. Plan przewidywał błyskawiczne rozgromienie głównych sił Armii Czerwonej na zachód od Dniepru i Zachodniej Dźwiny, a następnie opanowanie Moskwy, Leningradu, Donbasu i wysunięcie się na linię Archangielsk-Wołga-Astrachań.
„Bij Żyda-komisarza, daj mu po mordzie!”
„Bij komisarzy, bij Żydów!”.
Ulotki propagandowe, wzywające do rozprawienia się z kierownictwem politycznym Armii Czerwonej i do przechodzenia na stronę Niemców, były szeroko rozpowszechniane przez Wehrmacht w rejonach działań wojennych na terytorium ZSRR.
„Jesteście okrążeni! Ale jest jeszcze wyjście! Przejść do Niemców i tym samym uratować swoje życie dla Ojczyzny!”
Takie ulotki rozpowszechniane przez Wehrmacht w rejonach działań wojennych na terytorium ZSRR miały służyć żołnierzom i oficerom Armii Czerwonej jako przepustki do oddania się w niewolę.
Dekret szefa Naczelnego Dowództwa Wermachtu „O wykonywaniu jurysdykcji wojskowej w strefie ‚Barbarossa’ oraz stosowaniu przez wojska środków specjalnych”
Sztab szefa Naczelnego Dowództwa Wermachtu | 13 maja 1941 r.
ściśle tajne |
Podporządkowanie sądom wojskowym służy przede wszystkim utrzymaniu dyscypliny wojskowej.
Rozszerzenie rejonu działań wojennych na Wschodzie, formy, które będą mieć w skutek tego działania bojowe, a także specyfika przeciwnika, zmuszają do tego, aby sądy wojenne stawiały przed sobą tylko te zadania, które przy nieznacznym ich składzie osobowym były możliwe do wykonania w trakcie działań bojowych do czasu uspokojenia pokonanych rejonów, tj. żeby ograniczały swą jurysdykcję do zakresu niezbędnego do wykonania swojego podstawowego zadania.
Jednakże będzie to możliwe tylko w tym przypadku, jeśli wojska same będą bezwzględnie odgradzać się od wszelkiego rodzaju zagrożeń ze strony ludności cywilnej.
Zgodnie z tym dla rejonu „Barbarossa” (rejon działań wojennych, tył armii i rejon zarządzania politycznego) ustala się następujące zasady:
I.
STOSUNEK DO PRZESTĘPSTW, KTÓRE DOKONUJĄ WROGO NASTAWIENI CYWILE
II.
STOSUNEK DO PRZESTĘPSTW DOKONYWANYCH PRZEZ WOJSKO I PERSONEL JE OBSŁUGUJĄCE PRZECIWKO MIEJSCOWEJ LUDNOŚCI
III.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ DOWÓDCÓW WOJSKOWYCH
Dowódcy wojskowi w ramach swoich kompetencji odpowiadają za to, aby:
IV.
STOPIEŃ TAJNOŚCI
Wraz z zakończeniem okresu maskowania się niniejsze rozporządzenie zachowuje stopień tajności „absolutnie tajne”.
Na polecenie
Szef
Sztabu Wermachtu
Keitel
PAFR f. 7445. op. 2. d. 166,
Str. 65—70. Tłumaczenie z języka niemieckiego
Główne Dowództwo Wehrmachtu Sztab Kierownictwa Operacyjnego Wydział Obrony Kraju LIV/Qu nr 44822/41 | Ściśle tajne Kwatera Główna Führera 6 czerwca 41 r. tylko dla dowództwa. Przekazywać tylko poprzez oficerów! |
W nawiązaniu do rozporządzenia Führera z dnia 14.05 o wykonywaniu jurysdykcji wojennej na terenach „Barbarossa” załączone i przesyłane zostają „Wytyczne do traktowania komisarzypolitycznych”. W walce przeciw bolszewizmowi nie można liczyć na dochowanie przez wroga podstawowych reguł człowieczeństwa, czy też prawa międzynarodowego. Szczególnie ze strony komisarzy politycznych wszelkiego rodzaju, będących właściwymi nośnikami oporu, oczekuje się napełnionego nienawiścią, okrutnego i nieludzkiego traktowania naszych uwięzionych.
Nasze oddziały muszą być świadome:
Poza tym obowiązują następujące postanowienia:
I. Miejsce operacji
II. Na tyłach armii
Komisarzy, którzy na tyłach frontu zostaną pojmani zpowodu swego podejrzanego zachowania, należy oddać grupom specjalnym (Einsatzgruppe) lub oddziałom specjalnym policji bezpieczeństwa (Einsatzkommandos der Sicherheitspolizei — SD).
III. Ograniczenie władzy
Ograniczenie władzy i działania sądów wojennych i wojskowych sądów polowych Sądy wojenne i wojskowe sądy polowe regimentów itd., komendanci nie mogą być zapoznani z realizacją kroków podjętych w punktach I i II.
Prosi się o rozprowadzanie tylko między głównodowodzących Wermachtu i Luftwaffe. Podanie do wiadomości treści rozkazu dowódcom i komendantom nastąpić ma na drodze ustnego przekazu.
Szef Głównego Dowództwa Wehrmachtu
z upoważnienia
/podpisał/ Warlimont