Nazi Germany and the Soviet prisoners
Los radzieckich jeńców wojennych w obozach jenieckich (stalagi) Wermachtu i obozach koncentracyjnych SS.
W obozach jenieckich i w obozach koncentracyjnych SS (w tym w Auschwitz) radzieccy jeńcy wojenni byli wykorzystywani do robót przymusowych. Oprócz tego obozy koncentracyjne SS były wykorzystywane jako bezpośrednie miejsce ich eksterminacji.
Na początku października 1942 r. w III Rzeszy zatrudniano 487,5 tys. radzieckich jeńców wojennych, na początku lipca 1943 r. — 505,5 tys., na początku lutego 1944 r. — 594,2 tys., а 1 stycznia 1945 r. — około 750 tys. osób. W obozach panował okrutny system wyniszczania za pomocą morderczej pracy — wyczerpująca, bezpłatna praca była połączona z niewiarygodnie ciężkimi warunkami życia i złym wyżywieniem. Niedostateczne wyżywienie było główną przyczyną masowej umieralności radzieckich jeńców wojennych w trakcie całej wojny.
Dopiero latem 1944 r. „w interesie utrzymania i zwiększenia zdolności do pracy radzieckich jeńców wojennych i ostarbeiterów” Ministerstwo Żywności i Gospodarki Rolnej III Rzeszy zrównało ich racje żywnościowe z racjami dla pozostałych jeńców остальных пленных, а 27 października 1944 r. — z racjami dla ludności cywilnej. Jednakże często jeńcy radzieccy nie otrzymywali przepisowych racji żywnościowych.
Tajne pismo szefa Policji Bezpieczeństwa (SiPo) i Służby Bezpieczeństwa (SD) III Rzeszy
do komendantów obozów koncentracyjnych o likwidacji radzieckich jeńców wojennych.
9 listopada 1941 r.
Podpisał na polecenie Műller
Dyrektywa szefa policji bezpieczeństwa i SD Niemiec do komendantów obozów koncentracyjnych o likwidacji sowieckich jeńców wojennych
| Berlin, 9 listopada 1941 r. | |
| Tajne | Cite |
Komendanci obozów koncentracyjnych poskarżyli się na to, że od 5 do 10% wszystkich sowieckich jeńców wojennych przeznaczonych do likwidacji przybywają do obozów martwi lub półżywi. Taka sytuacja stwarza wrażenie, że jakby stałe obozy dążyły w ten sposób do pozbycia się jeńców wojennych.
W szczególności, wyjaśniono, że w trakcie pieszych przemarszów, np. ze stacji kolejowej do obozu nader duża ilość jeńców wojennych wz powodu całkowitego wycieńczenia pada po drodze i umiera albo znajduje się w stanie skrajnego wyczerpania. Po czym później trzeba ich zabierać z użyciem środków transportu.
Nie można dopuszczać do tego aby niemieckie społeczeństwo dowiadywało się o takich faktach.
Podobne dostarczanie jeńców wojennych do obozów koncentracyjnych w zasadzie odbywa się siłami Wermachtu; tym nie mniej ludność uważa, że robią to wojska SS.
W celu unikania w miarę możliwości podobnych przypadków rozkazuję niezwłocznie wprowadzić w życie zasadę, zgodnie z którą wszyscy sowieccy jeńcy wojenni, którzy z całą pewnością zginą (np. chorzy na tyfus brzuszny) i w związku z tym nie są w stanie znieść wysiłku, związanego nawet z krótkim pieszym przemarszem nie mogą być dostarczani do obozów koncentracyjnych przeznaczonych do ich likwidacji.
Proszę niezwłocznie powiadomić o tym wszystkich szefów odpowiednich grup operacyjnych.
Do wszystkich:
szefów jednostek policji państwowej
szefów jednostek policji i SD miasta Metz
szefów jednostek policji i SD miasta Strasbourg
do wiadomości:
Reichsführer-SS i zwierzchnik policji III Rzeszy
Szef policji i SD
Szefowie sekcji nr I–VII
Gruppenleiter IV sekcji dr Weinman
Wyżsi dowódcy wojsk SS i policji, za wyjątkiem Haagi
Inspektorzy policji i SD
Szefowie policji i SD oprócz m. Metz i miasta Strasbourg
Komendaci policji bezpieczeństwa i SD
Inspektorzy obozów koncentracyjnych i wszyscy komendanci obozów koncentracyjnych
Na polecenie —
Müller
Ze wspomnień jeńca wojennego Warwary Maksimowicz o pobycie w obozie koncentracyjnym pod Kownem:
„Dostawaliśmy dwa kawałeczki chleba wielkości pudełka zapałek, zmieszanego z trocinami i wywar ze zgniłych kartofli. Ale nawet w tych warunkach jakoś pomagaliśmy sobie nawzajem.”
antyfaszystów. FWN-1588/4772)
Projekt normy żywieniowej dla radzieckich jeńców wojennych w Niemczech,
opracowany 27 listopada 1941 r. w Ministerstwie Żywności i Gospodarki Rolnej III Rzeszy
Draft
dietary standards for Soviet prisoners of war in Germany
doing light work (based on the meeting
in the office of Ministerialdirigent Dr. Klaussen on 27 November 1941
at the Reich Ministry for Nutrition and Agriculture)
| Weekly rate in grams | Total annual requirement in tons per | Daily rate | |||||
| 100,000 persons | 500,000 persons | Grams | Calories | Proteins in grams | Pure fats in grams | ||
| Bread (mixture): Rye bran, sugar beet bagasse, | 1550 | ||||||
| straw | 2050 | 14800 | 74000 | 4071 | 1001 | 26,0 | 4,3 |
| Meat 1) | 250 | 1300 | 6500 | 35,8 | 34 | 5.1 | 1,4 |
| Fats | 130 | 680 | 3400 | 18,6 | 141 | 0,8 | 14,7 |
| Concentrates | 150 | 780 | 3900 | 21,4 | 77 | 1,6 | 0,5 |
| of which 75% cereals | 1420 | 7100 | |||||
| Preserved milk | 2330 | 12100 | 60500 | 333 | 141 | 11,7 | 0,3 |
| Sugar | 70 | 365 | 1825 | 10,0 | 41 | - | - |
| Potatoes | 3000 | 15600 | 70000 | 429,0 | 397 | 7,3 | - |
| Turnip | 16500 | 85000 | 430000 | 2330,0 | 735 | 5,6 | - |
| Vegetables | 1125 | 5850 | 29250 | 160,0 | 60 | 0,3 | 3,5 |
| Cabbage | 275 | 1430 | 7150 | 39,3 | 10 | 0,1 | 0,5 |
| Total | 2540 | 58,5 | 25,2 | ||||
| 1) One kilo of horse meat or poor quality meat contains 950 calories, 39 grams of fat, 142 grams of protein. | |||||||
Z rozkazu naczelnika ds. jeńców wojennych VIII Okręgu Wojennego o użyciu broni
palnej w czasie pilnowania radzieckich jeńców wojennych. 7 listopada 1941 r.
Z rozporządzenia szefa ds jeńców wojennych VIII Okręgu Wojennego o użyciu broni palnej przy ochronie sowieckich jeńców wojennych
m. Breslau (Wrocław) 7 listopada 1941 r.
…Mnożą się przypadki, kiedy strażnicy w czasie pilnowania sowieckich jeńców wojennych z zupełnie nieznaczących powodów rozstrzeliwują ich.
Ostatnie meldunki o śmierciach sowieckich jeńców wojennych z powodu chorób wskazują na taką dużą śmiertelność, że nie każdy przypadek niewykonania rozkazu należy traktować jako następstwo złego zamiaru i oporu, a często jako słabość i apatię, spowodowaną stanem zdrowia.
Dowódca roboczego komando osobiście odpowiada za ścisły instruktaż podwładnych mu żołnierzy w zakresie stosowania broni przeciwko jeńcom wojennym. W razie niewykonania rozkazu lub sprzeciwienia się mu, aby zmusić jeńca do jego wykonania, strażnik musi najpierw użyć kolby broni i bagnetu, a jeśli to nie pomoże — broni palnej…
Na polecenie —
major
Tłumaczono z jęz. niemieckiego
Pismo szefa policji zawierające streszczenie polecenia OKW
o znakowaniu radzieckich jeńców wojennych. 9 lutego 1942 r.
Berlin, 2 lutego 1942 roku
Kopia z kopii
Komendant policji porządkowej
1-g-1а nr 74/42
Temat: O znakowaniu sowieckich jeńców wojennych.
Daną kopię zarządzenia Naczelnego Dowództwa Wermachtu z dnia 16 stycznia 1942 roku pod nr 2f 24.73 Wydział Jeńców Wojennych (1-а) 539/42 — przekazuję w uzupełnieniu do zarządzenia z dnia 5/1-1942 roku.
Naczelne Dowództwo Wermachtu 1-а-1-а (1) nr 127/41 (г)
Na zlecenie Spacke
Kopia zgodna (podpis)
Kopia z kopii
Naczelne Dowództwo Wermachtu, Berlin Schöneberg 16/1-1942 pod 2f 24.73 Wydział Jeńców Wojennych (1-а) 539/42.
Temat: O znakowaniu sowieckich jeńców wojennych.
Ponieważ sowieccy jeńcy wojenni porzucają w razie ucieczki swoje znaki indentyfikujące I w nich nie można rozpoznać zbiegłych jeńców wojennych, zwłaszcza sowieckich, zarządza się następujące:
Każdy sowiecki jeniec wojenny musi być oznakowany znakiem na wewnętrznej stronie dolnej części lewej ręki za pomocą lapisowania.
Szef Naczelnego Dowództwa Wermachtu
(podpis)
-------------------------------------------
Ryga, 8 marca 1942 roku
Chief Komendant policji porządkowej
«Ostlandu» wydz. 1-а 13.08.
Kopia do wiadomości
Zarządzenie policji porządkowej z dnia 5.1.42 roku
Naczelnego Dowództwa Wermachtu 1 g-а/1 nr 124–41 (g), było przekazane przeze mnie zarządzeniem z dnia 7 stycznia 1942 roku.
W imieniu komendanta policji na zlecenie — Müller podpułkownik policji porządkowej
Zarządzenie szefa Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu Wilhelma Keitla o skierowaniu radzieckich jeńców wojennych na roboty w przemyśle węglowym. 8 lipca 1943 r.
Zarządzenie Keitla o kierowaniu jeńców wojennych na roboty do przemysłu węglowego w Niemczech
Kwatera Główna Führera 8 lipca 1943 r.
7 lipca Führer rozkazał, aby dla realizacji rozszerzonego programu produkcji żeliwa i stali bezwzględnie zabezpieczyć wydobycie niezbędnej ilości węgla do czego należy zaspokoić potrzeby w sile roboczej zatrudniając jeńców wojennych.
Führer żąda jak najszybciej podjęcia kroków skierowanych na przekazanie przemysłowi węglowemu dodatkowo 300 tyś. robotników.
- Spośród znajdujących się w naszych rękach sowieckich jeńców wojennych (wyjąwszy znajdujących się w Finlandii i Norwegii, a także zatrudnionych w wojsku) generalny pełnomocnik ds wykorzystania siły roboczej wraz z szefem Sztabu Naczelnego Dowództwa Wermachtu (Wydział ds Jeńców Wojennych) powinni skierować do przemysłu wydobywczego do dnia 1 września 1943 roku kolejno idące za sobą partie 200 tyś. jeńców wojennych zdolnych do roboty w kopalniach. Jeśli zajdzie potrzeba ich wymienić, następni powinni być dostatrczeni przez generalnego pełnomocnika ds siły roboczej.
- W razie dostarczenia nowych sowieckich jeńców wojennych potrzeby przemysłu węglowego powinny być zaspokajane w pierwszej kolejności. Wszyscy jeńcy wojenni wzięci do niewoli po 5 lipca 1943 roku mają być przesłani do obozów podległych Wermachtowi i stamtąd bezpośrednio, bądź w zamian za pracujących u innych użytkowników siły roboczej, mają być przekazani do dyspozycji generalnego pełnomocnika ds siły roboczej w celu skierowania ich do przemysłu węglowego. Prezes Zjednoczenia Przemysłu węglowego Rzeszy ma prawo z tej chwili pobierać ludzi poprzez swoje organy z obozów podporządkowanych Wermachtowi.
- Wszyscy bez wyjątku sowieccy górnicy pracujący w dowolnych miejscach wykorzystania siły roboczej powinni być skierowani do pracy zgodnie ze swoją kwalifikacją pod warunkiem zamiany ich w miejscu dotychczasowej pracy do przemysłu węglowego pod nadzorem generalnego pełnomocnika ds siły roboczej.
- Mężczyźni w wieku od 16 do 55 lat, złapani w walce z bandami w strefie działań wojennych, w tyle frontu, w komisariatach wschodnich rejonów, w Generalnej Guberni i na Bałkanach z tej chwili są uważani za jeńców wojennych. To samo dotyczy mężczyzn takiej kategorii na nowo zajętych rejonach Wschodu. Wszyscy oni są kierowani do obozów dla jeńców wojennych i stamtąd na roboty do Niemiec. Co się tyczy ewidencji ich rodzin i dalszego losu szef Sztabu Naczelnego Dowództwa Wermachtu i reichführer SS wydadzą, każdy w ramach swoich kompetencji, niezbędne uzgodnione zarządzenia.
W celu składania meldunku Führerowi szef Wydziału ds Jeńców Wojennych co 10 dni melduje mi o stanie akcji — po raz pierwszy w dniu 25 lipca 1943 r. wg stanu na dzień 20 lipca 1943 r.
Tłumaczono z jęz. niemieckiego